Controle

Uitproberen?!

Een tweetal kleine experimenten kunnen aantonen dat we onze gedachten en gevoelens niet onder controle kunnen houden. Laten we beginnen met het eerste experiment: proberen je gevoelens onder controle te houden.

Electrische stoel

Stel we gaan een akelig experiment houden. In het kader van een onderzoek wordt je aangesloten op een hartslagmeter en wanneer je hartslag boven je gemiddelde score komt krijg je een vervelende stroomstoot. Hoe graag je dit ook zou willen vermijden gaat dit ook lukken denk je? Gelukkig hoeven we dit niet uit te proberen en kun je zelf wel inschatten wat het resultaat zal zijn. Maar misschien gaat het met onze gedachten wel lukken?!

Eigengereid brein

Neem even de tijd om het volgende te doen:

"Ga zitten met je benen naast elkaar en je handen op je knieën. Stel je voor dat er een blauwe koe naast je staat. Een fel blauwe koe en helemaal bijzonder met gele poten. Nu je deze informatie gekregen hebt wil ik je vragen de koe helemaal in te kleuren. Maak deze maar blauw en zie alle details maar. Als het je helpt sluit je ogen visualiseer dit maar een tijdje….."

Totdat je klaar bent want vanaf nu heb jij een blauwe koe met gele poten in je geheugen opgeslagen. Je hebt er helemaal niks aan. Omdat je het nu toevallig gelezen hebt.En wat nu als je er alles aan gaat doen om dit beeld uit je hoofd te krijgen?! Wat als je heel erg gaat proberen om niet te denken aan de koe?! Waarschijnlijk worden de gedachten aan de koe dan juist sterker.

Als ik je nu ook nog vraag om aan de Ikea te denken zie je dan de overeenkomst tussen de blauwe koe met gele poten en het geelblauwe logo van Ikea? Ook die verbinding zit nu in je hoofd. Het kan zomaar zo zijn dat je de eerst volgende keer als je bij de Ikea komt moet denken aan een blauwe koe met gele poten. Zie je hoe gemakkelijk dat gaat we kunnen van alles in ons hoofd halen zonder dat we daar zelf voor kiezen. Vervolgens zit die informatie in ons brein en krijgen we die niet meer uit geramd. Zo zie je maar weer hoe oncontroleerbaar en onbetrouwbaar onze gedachten zijn (oefening uit time to ACT).

Vermijding

Zoals uit bovenstaande oefeningen ook al blijkt is het weinig functioneel om invloed te willen uitoefenen op je gedachten en gevoelens. En wanneer controle niet werkt kunnen we nog altijd kiezen voor vermijding (dit wordt binnen Acceptence and Commitment Therapy als synoniem gezien). We beschikken over een arsenaal aan mogelijkheden om gevoelens en gedachten in de realiteit van het hier en nu buiten de deur te houden.

Feestje

Stel er is een feestje en eigenlijk voel je je heel ongemakkelijk. De mensen die komen ken je allemaal niet en je voelt je al rot als je eraan denkt. Grofweg zijn er drie manieren om hiermee om te gaan.

Voorkoming "Ik ga gewoon niet naar dat feestje"

Afleiding "ik ga tijdens het feestje gezellig al mijn Facebook vrienden berichtjes sturen"

Verdoving "Ik neem gewoon twee wijntjes en dan wordt het feestje vanzelf gezellig"

De automatische reactie om vervelende situaties te vermijden is hartstikke actief en op korte termijn kan dit best werken, echter op langere termijn blijkt het vaak een averechts effect te hebben. Bijvoorbeeld niet naar een feestje gaan kan bij de eerst volgende verjaardag alleen nog maar een grotere drempel creëren. Of het actief op aan de slag met de telefoon kan je isolement alleen maar vergroten. En wanneer het aantal genoten wijntjes meer als twee wordt kun je achteraf helemaal spijt krijgen van je gedrag.

Dood spoor

Het uitoefenen van controle lijkt een zinloze missie te zijn die weinig tot geen functioneel resultaat oplevert. Vaak ontstaat nu ook het gevoel, wat wel?! Helaas bestaat daar geen pasklaar antwoord op. Misschien kan het onderzoeken naar jouw strategieën een eerste stap zijn?! De bereidheid om te onderzoeken is de basis van de eerste zuil bij ACT.

Nieuwsgierig wat dit voor jou kan betekenen?! Voel je vrij om contact op te nemen zodat je aan den lijve kunt ervaren hoe dit voor je werkt!!